Inleiding auscultatie
Naast het afnemen van de anamnese is het heel belangrijk om bij longproblematiek te ausculteren. Dit helpt om een juiste (werk)diagnose te kunnen stellen. Dit geldt in de eerste plaats voor de meer algemeen voorkomende longaandoeningen als astma en COPD. Auscultatie kan bij deze groep ook van belang zijn het tijdens het beloop van een luchtwegklacht bij mensen met of zonder een gestelde diagnose van hun luchtwegen.
Auscultatie is ook van belang bij patiënten die zich presenteren met acute of persisterende hoestklachten, tekenen van hartfalen, of in geval van diagnostiek van meer zeldzame vormen van longziekten zoals longfibrose.
De vraag die centraal staat bij auscultatie is: wat hoor ik nu eigenlijk? De volgende vragen zijn belangrijk bij het vaststellen van de oorzaak en het stellen van de diagnose. Waarom klinkt dit geluid zo? Hoe is dit geluid te verklaren en waar komt het vandaan? Uit welk gebied van de longen; de grote of de kleine luchtwegen?
Bekijk onderstaande video waarin Alfred Sachs en Paul Bresser ingaan op het begrip longauscultatie, zie figuur 1, en het belang hiervan voor het stellen van (vroege) en juiste diagnoses.
Figuur 1 Wijze van ausculteren.
Ademgeruis
Naast de voorgeschiedenis en de anamnese geeft auscultatie belangrijke informatie om de (werk)diagnose te stellen. Daarbij is het van belang om een onderscheid te maken welk type ademgeruis en welke eventuele bijgeluiden u hoort bij de auscultatie.
Er zijn verschillende soorten ademgeruis: vesiculair ademgeruis – normaal ademgeruis – tracheaal/bronchiaal ademgeruis en zacht, verminderd of zelfs opgeheven ademgeruis. Het beoordelen en interpreteren van deze geluiden kan al inzicht geven welke ziektebeelden hieraan mogelijk ten grondslag liggen, zie tabel 1.
In deze video gaan de auteurs in op deze verschillende soorten ademgeruis en op de interpretatie en beoordeling hiervan bij auscultatie.
Tabel 1 Beoordeling ademgeruis.
Bron: CAHAG (COPD & Astma Huisartsen Advies Groep).
Bijgeluiden
Na de beoordeling van het ademgeruis moet gelet worden op de aanwezigheid van eventuele bijgeluiden. De nomenclatuur van deze bijgeluiden was in het verleden erg verwarrend, zoals vochtige en niet-vochtige klinkende rhonchi. Deze begrippen zijn inmiddels verlaten, omdat wat ‘vochtig’ klinkt vaak verwijst naar een droog pathofysiologisch ziekteproces en vice versa.
Tegenwoordig wordt vaak onderscheid gemaakt tussen crepitaties en rhonchi. Rhonchi zijn veelal expiratoir, crepitaties (eind)inspiratoir.
In de volgende video worden deze twee bijgeluiden nader uitgelegd, evenals de inspiratoire stridor en de ausculatoire bevindingen bij pleurawrijven. Vervolgens wordt de interpretatie en beoordeling van deze bijgeluiden besproken: welke ziekte past bij de verschillende bijgeluiden, zie ook tabel 2.
Tabel 2 Beoordeling bijgeluiden.
Bron: CAHAG (COPD & Astma Huisartsen Advies Groep).
Figuur 2 Longauscultatie samengevat.
Bron: CAHAG (COPD & Astma Huisartsen Advies Groep).
Wat verwacht u te horen?
Bekijk de video’s. Wat verwacht u te horen bij deze patiënten bij auscultatie?
Casus I
Casus II
Casus III
Wat hoort u?
Bekijk de video’s waarbij u eerst een fragment van een auscultatie hoort. Bij welk ziektebeeld past het geluid?
Fragment 1
Fragment 2
Fragment 3
Longfibrose
Diagnostiek van longfibrose
De klachten van longfibrose zijn aspecifiek en lijken sterk op de klachten die ook kunnen optreden bij patiënten met COPD en hartfalen. In deze video vertelt Paul Bresser over het belang van ausculteren voor de diagnostiek van de zeldzame longziekte longfibrose.
Behandeling longfibrose
De behandeling van longfibrose is de afgelopen jaren sterk veranderd. In het beloop van de ziekte nemen de klachten geleidelijk aan toe. Een tijdige diagnose is essentieel om de behandeling in een vroege fase van de ziekte te kunnen starten. Paul Bresser vertelt in dit fragment over de nieuwe behandelmogelijkheden met fibroseremmers die het ziekteproces afremmen.
Longgeluiden longfibrose
Beluister de volgende fragmenten van auscultatie en beoordeel het geluid. De auteurs gaan vervolgens in op de interpretatie van de twee longgeluiden en de onderlinge verschillen.
Fragment 1
Fragment 2
Casus IV
Samenvatting en conclusie
Voor de zorgverlener staat de anamnese centraal. Om de diagnose en prognose duidelijker te krijgen is naast het klinisch beeld een zorgvuldig uitgevoerde auscultatie van cruciaal belang. Een goed uitgevoerde auscultatie kan een huisarts namelijk veel informatie verschaffen over de mogelijke onderliggende klachten waarmee een patiënt zich presenteert. Auscultatie kan van belang zijn bij de diagnostiek van astma en COPD, zeker als de patiënt zich presenteert met toegenomen klachten. Maar ook voor de diagnostiek van hartfalen, of in geval van diagnostiek van meer zeldzame vormen van longziekten zoals longfibrose geeft auscultatie belangrijke informatie.
Een goed uitgevoerde auscultatie vraagt veel oefening. Ook moet het onderzoek op een bijna routinematige wijze worden uitgevoerd. Alle longkwabben moeten worden beluisterd en er moet een oordeel worden gevormd over de kwaliteit van het ademgeruis en eventuele bijgeluiden.
In de afsluitende video bespreekt Alfred Sachs de verschillende ziektebeelden in het kort en heeft Paul Bresser een belangrijke boodschap voor de huisarts om de vroege diagnostiek van longfibrose te bevorderen.
Aanvullende casuïstiek
1
Welk geluid verwacht u te horen bij onderstaande patiënten?
Meneer Ringelaar
Mevrouw Klaver
Meneer Saoudi
Meneer Brakema
Meneer Van Harmelen
Meneer Appelman
1.1
De huisarts heeft meneer Appelman, 69 jaar, verwezen naar de praktijkverpleegkundige. De longarts heeft de diagnose idiopathische pulmonale fibrose (IPF) gesteld in 2011. Omdat zijn fysieke toestand de afgelopen maand snel is achteruit gegaan en zijn kortademigheid is toegenomen wil de huisarts weten of de vitale capaciteit (VC) en/of de FEV1 sterk zijn afgenomen in vergelijking met zes maanden geleden. De VC blijkt nu 34% van voorspeld te zijn. Mede gezien de snel verslechterende kliniek en de bevindingen bij spirometrie wordt in het bijzijn van de patiënt, telefonisch contact met de longarts opgenomen.
1. Welk geluid verwacht u te horen?
Controleer uw antwoord
Longgeluid: Expiratoire en inspiratoire crepitaties
FTO Onderwerpen
9 april 2018
Laatst bijgewerkt: 22 augustus 2023
FTO
Pulmonologie
Astma